Większe niż kleszcze pospolite i zdecydowanie groźniejsze – takie są kleszcze afrykańskie. Od kilku lat eksperci ostrzegają przed ich występowaniem w Polsce i nie są to bynajmniej alerty na wyrost. Chociaż nie warto wpadać w panikę, dobrze jest poznać potencjalnego wroga. Oto odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania dotyczące kleszcza afrykańskiego.

Kleszcze afrykańskie – skąd się wzięły w Polsce?

Kleszcze afrykańskie najczęściej zamieszkują tereny Afryki Północnej, Europy Południowej oraz zachodnie części Azji. Ze względu na suche i ciepłe lato coraz chętniej wybierają środkowe części Europy, w tym Polskę. Ich obecność w tych rejonach spowodowana jest zawleczeniem np. na ciele ptaków wędrownych, bydła, a nawet w bagażu osób podróżujących samolotami. W zdecydowanej większości przenoszone są mniejsze osobniki, ponieważ dorosły kleszcz najchętniej żeruje na dużych zwierzętach hodowlanych.

Duże znaczenie dla ryzyka występowania kleszczy afrykańskich ma ich zdolność do szukania żywiciela. Są w stanie wyczuć temperaturę, dwutlenek węgla, amoniak i wibracje, by rozpoznać obecność zwierzęcia i na nim żerować. Mogą też w poszukiwaniu żywiciela przejść nawet 100 metrów!

Jak wyglądają kleszcze afrykańskie?

Kleszcz afrykański to inaczej kleszcz wędrowny z gatunku Hyalomma marginatum. Kleszcz pochodzenia afrykańskiego ma długość nawet 5 cm oraz widoczne rozłożone odnóża. Jego barwa jest ciemnobrązowa, czasem czerwonawa lub prawie czarna. Co charakterystyczne, kleszcze afrykańskie na swoich odnóżach mają barwę podobną do kości słoniowej. Ich rozmiary i kolory powodują, że bardzo trudno je pomylić z innymi pajęczakami.

Jak już wspomnieliśmy, kleszcze afrykańskie są zainteresowane ciepłym środowiskiem obfitującym w roślinność i potencjalnych żywicieli. W okresie wiosennym budzą się do życia już w temperaturze 10°C. Najbardziej aktywne są jednak w gorących miesiącach letnich, gdy temperatura nie przekracza 26-27oC. Jeśli jest goręcej, najchętniej ukrywają się w bujnej roślinności i zakamarkach.

Kleszcz afrykański jest zdolny do zaadoptowania się do warunków środowiskowych. Dlatego w ostatnich latach widać wyraźny wzrost liczebności osobników dorosłych na potencjalnie nieodpowiednim terenie Europy Środkowej i Północnej. Kleszcze afrykańskie są gatunkiem z rodziny kleszczy twardych (Ixodidae). Oznacza to, że są trudne do zniszczenia ze względu na twardą skorupę wierzchnią. Poza tym mają zdolność do przeżywania w temperaturze nawet -20°C! Oznacza to duże ryzyko przetrwania jaj w krajach, gdzie potencjalnie nie powinny występować.

Kleszcz afrykański – czy jest groźny? Jakie choroby może przenosić?

Występowanie kleszcza afrykańskiego jest o tyle niepokojące, że przenosi on groźne dla zdrowia choroby. Jedna z najgroźniejszych jest gorączka krwotoczna krymsko-kongijska (CCHF). Ta forma choroby wirusowej jest szczególnie niebezpieczna dla człowieka z powodu wysokiej śmiertelności (nawet do 40%). Gorączka krwotoczna krymsko-kongijska wywołuje następujące objawy:

  • wysoka gorączka i dreszcze;
  • światłowstręt;
  • bóle mięśni i stawów;
  • sztywnienie mięśni;
  • wymioty;
  • nagły spadek wagi;
  • bóle brzucha;
  • żółtaczka.

Te objawy wywoływane są w fazie przedkrwotocznej, które dają się we znaki w początkowym stadium. To jednak nie koniec, bo CCHF ma też fazę krwotoczną. W tej sytuacji ofiara ukąszenia kleszcza afrykańskiego może odczuwać silne reakcje ze strony układu nerwowego. Niekiedy nawet osoba taka traci orientację, nagle zmienia nastrój i zachowuje się agresywnie.

Niestety wysoka śmiertelność CCHF wywołana jest niemożnością leczenia samej choroby. Obecna medycyna jest bezradna i skupia się zwłaszcza na leczeniu objawowym, co jest niewystarczające. M.in. z tego powodu wielu pacjentów umiera, po ukąszeniu kleszcza afrykańskiego.

Co zrobić jak zostaniemy ugryzieni przez kleszcza afrykańskiego?

W przypadku ugryzienia przez kleszcza afrykańskiego, najlepszym sposobem jest usunięcie go podobnie jak zwykłego kleszcza. Wykonaj 3 kroki:

  1. Przy pomocy pęsety, „karty na kleszcze” lub „kleszczołapki” (klienci naszych usług otrzymują darmowy, ale jednocześnie bardzo przydatny gadżet do pozbywania się kleszczy) zdecydowany ruchem wyciągnij kleszcza z ciała, chwytając go przy samej skórze. WAŻNE jest przy tym, aby wyciągnąć kleszcza w całości z naszego ciała oraz w jednym kawałku.
  2. Zdezynfekuj ranę przy pomocy środka antyseptycznego.
  3. W przypadku pojawienia się komplikacji zdrowotnych (bóle głowy, wymioty, zwiększanie się obrzęku) skonsultuj się pilnie z lekarzem.

Nawet jeśli nie zauważasz żadnych negatywnych zmian po wyjęciu kleszcza, możesz wykonać badania krwi dla upewnienia się o swoim stanie zdrowia. Możesz również zlecić badania entomologiczne kleszcza, aby sprawdzić, czy był nosicielem groźnych chorób takich jak np. borelioza.

Jak chronić się przed kleszczami afrykańskimi?

Wynika z tego, że kleszcz afrykański jest bardzo groźnym pajęczakiem. Nie wystarczy więc jak najszybciej się go pozbyć, ale należy podjąć kroki, by go unikać. Zanim kleszcze afrykańskie pojawią się w okolicy, podejmij ważne kroki w celu ochrony siebie i najbliższych. Oto kilka z nich:

  • Świadomie spędzaj czas na łonie natury.
  • Chroń swoje ciało przy pomocy repelentów (środki odstraszające owady), najlepiej z substancją czynną DEET 25-40%.
  • Zakładaj odzież pokrywającą całe ciało, w tym skarpetki, które zasłaniają kostki.
  • Dokładnie oglądaj ciało po wycieczkach do lasów, parków czy wypadach na piknik.
  • Chroń swoje zwierzęta domowe i bydło.
  • Miej świadomość ryzyka pojawienia się kleszczy.

Zachęcamy do zapoznania się z naszą ofertą dezynsekcji w Warszawie i okolicach!

Takie odpowiedzialne podejście sprawi, że kleszcz afrykański nie znajdzie Cię jako potencjalnego żywiciela. Pamiętaj, by uświadomić o nim również swoje dziecko, gdy spędza czas na zewnątrz, wyjeżdża na wycieczki lub kolonie. Bo nasze zdrowie, jak również naszych najbliższych jest najważniejsze!